“Her proje benzersizdir ve kendi başına tanımlanmalıdır.”
Ister ticari ister amatör olsun fotoğraf projelerinin en temel ve ortak adımları belirlenen konuda ön hazırlıkların yapılması (konu ve amacın belirlenmesi/paylaşılması, araştırma, ekipman ve teknik bilgi, planlama, izinler), amaca uygun olarak çekimlerin yapılması ve planın gerektikçe revize edilmesi, ve değerlendirme (sonuçların paylaşılması ve çekimlerden görsel hikayenin oluşturulması: seçme, eleme ve dizme, yeniden/takviye çekim) ortak süreçler olarak düşünülebilir. Fotoğraflanacak konuya bağlı olarak proje adımlarında ve her bir adımda yapılacak işlerin boyutlarında farklılıklar sözkonusu olabilir. Bazı projeler daha yoğun teknik bilgi ve ekipman gerektirebilir bir başka proje ise daha çok ön araştırma ve ilişki kurmayı gerekli kılabilir vs. Projenin türü, ilk andan itibaren gidişatı, proje içerisindeki paydaşların deneyimlerine bağlı olarak süreçlerin / adımların sıralaması ve herbirine harcanacak efor değişebilir. Dolayısı ile genel hatları ile bir fotoğraf projesinin nasıl çalışmamız gerektiği üzerine aşağıdaki tavsiyelerimi paylaşırken, konunun doğasına ve fotoğrafçının, sponsorun veya diğer paydaşların deneyim, istek ve motivasyonları doğrultusunda önerilen yöntem üzerinde zaman zaman değişiklik yapılabileceği veya yapılması gerektiği gözönünde bulundurulmalıdır. Bazen de fotoğrafçı tüm proje adımlarında tek başınadır. Aşağıdaki paylaşımlar bir belgesel fotoğraf projesinin çalışılması esas alınarak hazırlanmıştır.
Genel olarak bir fotoğraf projesi çalışılırken aşağıdaki adımlar örnek alınarak çalışmalar gerçekleştirilebilir (adımlarda özellikle sponsor bulma çalışmaları projenin her aşamasında gerçekleştirilebilir):
- Konu Seçimi, Amacın Belirlenmesi, ve paylaşılması,
- Çalışma Yönteminin belirlenmesi,
- Konu Hakkında Ön Araştırma yapılması,
- Proje Kapsamının Belirlenmesi,
- Proje Bildirgesi’nin hazırlanması,
- Proje Planının Hazırlanması,
- Cekim Planının Hazırlanması (Projeyi Görsel Olarak Planlayın, Görsel Çekim Planını Hazırlayın),
- Çekimlerin gerçekleştirilmesi (plan dışı durumlarıda dikkate alarak yapın),
- Çekimlerin Değerlendirilmesi: Seçim, dizgisi, eklenecekse destekleyici metnin hazırlanması, gerekiyor ise ek ve yenilme çekimlerin yapılması,
- Çalışmanın ürün Haline Dönüştürülmesi: sergi, albüm, gösteri hazırlama, sunum için mekanın seçimi ve düzenlenmesi vs,
- Kaynak Desteği / Sponsor bulunması (bu proje adımı projenin en başından son adımına kadar her evrede gerçekleştirilebilir).
- Projenizi çalışırken kişisel dilinizi de geliştirin.
1. Konu Seçimi / Belirleme: Seçtiğiniz konu ile ilgili şu sorulara cevap verin
- Bu konu hakkında neler biliyorum?
- Seçilen konu bir hikaye halinde kurgulanabilir mi?
- Seçtiğin Konu görsel olarak gerçekleştirilmesi-fotoğraf ile anlatılması mümkün mü?
- Kolayca ulaşılabilecek kadar yakın mı? Bazen gerekli bazen değil.
- Hislerinizle birlikte, kendiniz ve diger insanların merakları ve kafalarda soruların olduğu konuları fotoğraflamayı düşünebilirsiniz?
2. Çalışma Yönteminin Belirlenmesi:
- Temel bir çalışma disiplini oluşturun,
- Basit ödevler ve bol örneklerle başlayıp, yoğun fotoğrafik üretim sürecine geçin,
- Konu ile ilgili araştırma yapın
- Tarih, toplum, mimari, süreç vs hakkında
- Kişisel gözlem ve keşifler,
- Görsel hafızanızı geliştiririn,
- Konunuza Fotoğrafik bakışınızı geliştirin,
- Belgesel çalışma yapacaksanız örneğin: Maruz kalınan gerçekler içerisinde Sivil Toplumun tekrar Karşılaşması / Karşılaşmaması için önemli noktaların tespitini yapın,
- Doğru ilişkileri ve ilişkiler ağını kurmaya çalışın,
- Çekim yer(ler)inin tespitini yapın (etnik köken, mimari vs),
- Cekim zamanlarını planlayın,
- Projede Günlük Tutun,
- Nerede Duruyorsunuz karar verin?
- Çekim Yaparken KİŞİSEL DİLİNİZİ oluşturmaya özen gösterin,
3. Konunuz ile ilgili ön araştırma yapın:
- Konu ile ilgili yerinde gözlem yapabilirsiniz.
- Konu hakkında bilgi sahibi olduğunu düşündüğünüz kişiler ile görüşebilirsiniz.
- Gazete, dergi, kitap ve internetten kaynak araştırması yapabilirsiniz.
- Sizden önce yapılmış örnek proje çalışmalarına bakabilirsiniz. Örneğin fotoröportajda Jeff Jacobson, Paolo Pellegrini, Alex Webb, Garry Winegrand, Charles Harbutt, James Nachtway, Larry Towel Belgeselci fotoğrafçıların çalışmalarına http://inmotion.magnumphotos.com linkinden bakabilirsiniz.
(*) Araştırmalara gerek olduğu sürece çekimler esnasında ortaya çıkan ihtiyaçlara göre devam edilmelidir.
4. Proje Kapsamının Belirlenmesi:
Proje kapsamı proje ana çıktılarının neler olması gerektiği ve bu ana çıktıların elde edilmesi veya ulaşılması için nelerin yapılması gerektiğine karar verilmesi ile belirlenebilir.
- Belirlenen proje konumuz için albüm basımının (ve/ya sergi, gösteri de projeye dahil olabilir) bir ana çıktı olarak proje hedefi olduğunu düşünelim. Albüm çalışmasının elde edilmesi için yapılması gerekenler:
- Proje ile ilgili gereklilik ve sınırlamalar: Proje planı: zaman ve bütçe.
- Neler kapsam dahilinde çalışılacak, neler kapsam dahilinde değil?
- Olur ise, kapsam değişiklikleri nasıl yönetilecek?
- Görsel hikayenin oluşturulması: Görsel hikayeyi anlatacak fotoğrafların nerede, ne zaman ve nasıl çekilecek (Çekim planı).
- Eşlik edecek metinlerin hazırlanması.
- Tasarım işleri…
Kapsam oluşturulurken dikkate alınmalıdır.
5. Proje Bildirgesi/Beyanı
- Projenin amacını açıklayan,
- Sanatçının eseri veya proje çalışması ile vermek/ paylaşmak istediği mesaji ve ortaya koyan,
- Konu ile ilgili tespit ettiği gerçekler, düşünceleri, duygular ve temennileride kısmen veya tamemen içeren,
- Bütün bunların sanatsal ve edebi bir dille açıklandıgı, sanatçının kendi eli, düşünce ve dilinden çıkan özet.
6. Proje Planı:
- Projenin Adı: Proje konusuna verilen ad?
- Çeken kim(ler): Konuyu kim / kimler fotoğraflayacak?
- Neden: Konunun tanımı ve neden seçildiği?
- Ne: Konuyu fotoğraflarken hangi olaylar-durumlar-haller çekilecek?
- Nerede: Konunun fotoğraflanacağı mekanlar nereler?
- Ne zaman: çekimler hangi zamanlarda yapılacak?
- Nasıl: Kullanılacak fotoğraf makinesinin ve filmin türü-markası.
- Tahmini Süre: Çekimlerin tamamlanması için öngörülen süre.
- Hedefler: Ortaya çıkacak ürünleri nasıl değerlendirmeyi düşünüyorsunuz. Sergi, gösteri, kitap, internet, albüm…vs
- Bütçe: Proje için yapılacak her türlü tahmini harcama toplamı. Sözkonusu ise proje gelirleri.
- İzinler
7. Çekim Planı:
- Projenin Adı: Proje / Konunun adi?
- Fotoğrafçı: Cekimi Yapacak olan Fotografcilar
- Konunun Görselliği: Çekilecek konunun görsel etkisi ve atmosferi, ışık durumu, renkleri hakkında gözleme dayalı bilgi.
- Genel Plan: Konuyu, mekanı, durumu tanımlayan genel planla çekilmiş fotoğraflar.
- Orta Plan: Konu içindeki insanların, nesnelerin birbiriyle ilişkisini gösteren fotoğraflar.
- Yakın Plan: Hikayenin içinde yer alan ve anlatımı destekleyen ayrıntıların fotoğrafı.
- Detay Plan: Obje veya kompozisyon içerisinde yer alan herhangi bir unsurun çok yakından detayı.
8. Çekimlerin gerçekleştirilmesi:
- Çekime çıkmadan önce ekipmanınızı kotrol edin, eksik ekipmanın .ek’m esnasinda b]y]k olasilikla telafisi mümkün olmayacaktir.
- Çekimleri Çekim planına uygun olarak gerçekleştirirken sürprizlere hazırlıklı olun.
- Çalışmanız esnasında Çekim Planına ilave edilmesi gereken ve çıkarılması gereken çekimler için notlarınızı alın ve çekimlerinizi gerçekleştirin.
- Günlüğünüze aldığınız notlarda aynı zamanda hikayenizi de yazmaya başlayın.
9. Çekimlerin Değerlendirilmesi:
- Seçimler hikayeye uygun olarak yapılır.
- Seçilen fotoğraflar Story Board ‘da hikayeye uygun olarak dizgilenir.
- Dizgi neticesinde eklenmesinde veya yenilenmesinde gerek görülen çekimlere karar verilir.
- Eklenecekse destekleyici metin hazırlanır.
10. Çalışmanın ürün Haline Dönüştürülmesi:
- Sergi yapılması planlanıyor ise: yer seçimi, basılacak fotoğraf adedi, boyutları ve sunum şekli, sergi yeri anlaşması, sergi yeri düzenlemeleri (asılış düzeni, giriş yazısı vs), davetiye ve açılış hazırlıkları, sergi toplama aktiviteleri hedeflenen tarih dikkate alınarak planlanmalıdır.
- Albüm çıkarılması düşünülüyor ise, grafik tasarım baskı yeri, baskı kalitesi (kağıt, sistem, boyut) karar verilmelidir. Tanıtım için mekanın seçimi yapılmalıdır.
- Gösteri yapılması düşünülüyor ise, sunum için mekanın seçimi ve düzenlenmesi, giriş konuşması ve diğer hazırlıklar yapılmalıdır.
11. Kaynak / Sponsor Desteği Bulunması:
- Projenin ortaya çıkarması hedeflenen ürünleri ve bunları gerçekleştirilmesindeki her türlü çaba ve harcama dikkate alınarak proje bütçesi proje planı ve çekim planına paralel hazırlanmalıdır.
- Hazırlanan bütçe proje çalışmaları süresince hem bir kontrol aracı görevı görecek hemde sponsor (dış kaynak) arayışında sponsorluk proje dosyasının oluşturulmasında gerekli bilgi ve değerleri sağlayacaktır.
- Sponsorluk dosyasında projenin amacı, proje temel çıktıları, istenen kaynan tutarı ve yararli olacak diğer bilgi ve örneklere yerverilebilir.
- Kaynak temini için ilgili kurum veya kişilerin seçilerek gerekli girişimlerin başlatılması biryandan girişimleri yapacak kişinin ilişkileri diğer taraftan bağımsız girişim çabalarının düzeyine ve ekonomik konjonktüre bağlı olarak gelişecektir.
- Sponsor arayışı (bazen projenin başlangıcında hazır olabilir) projenin doğasına bağlı olarak projenin fikir aşamasından son adımına kadar her evrede gerçekleştirilebilir bir aktivitedir .
12. Kişisel Dilin Geliştirilmesi:
- Hangi Anda Deklanjöre Basıyorsunuz?
- Size ne hissettiriyor? Burada olmak Neye Benzer? ‘leri ifade edin.
- Detay ve Genel Bakışta : Büyük (genel) konunun küçük (dar) detayları; Küçük Konunun Büyük çalışılması
- Ben neyi görmüyorum? Neyi Görmem gerekiyor? sorusuna cevap arayın
- Kelimeleri onlar adina mı yazıyorsun? Kendi adınıza mı yazıyorsunuz? Fotoğrafınız bu bağlamda nasıl oluşacak?
- Filtrelerinizi kalbinizden çıkarın. Orada olun. Bulunduğunuz yerin, anın, insanın ve durumun kalbine inin.
- Insanlarla iletişim kurun, durumulari değerledinrin, durust ve açık iletişim kurun.
- Dışarıdan gelen olrak değerlendiriliyorsanız, çekime başlamadan önce insanlarla daha fazla zaman harcayin, bazen fotoğraf yuzlerce fotoğrafın sonunda gelecektir. Veya ilkinde.
- Makine vucut dilinizde arka planda olmali,
- Bazen ısrarcı olmak gerekebilir, ben buradayım ve çekeceğim.
- Bazı durumlarda konuşurken fark ettirilmez bir yaklaşım ve espri içinde çekmeye çalışın.
- Konunuza uygun ekipman ve malzeme ile calisin. Belgesel calisiyorsaniz, 28-35-50 mm objektifler fotojurnalistik, yaşam çekimleri için idealdir. Fotoğraflarınızdaki sizsiniz? Ya geçmişten izleri veya içinde bulunduğunuz durumu yansıtırlar.
- Projeniz bittiğinde bütün fotoğraflarınız aynı etkide olmalı,
- Proje fotoğraflarınızın seçimini kendiniz dışında bir editöre yaptırın veya görüşlerini alın.
- Zaman zaman fotoğrafçı çevrenizle bir araya gelip fikir paylaşımında bulunun.
- Mekan veya Insan fotografları olsun bir butun olusturmalı,
- Projenin ne zaman bırakılabilecegi bilinmeli
- Bazen bir projeyi bitmeden bırakıp başka projeye geçmek gerekebilir, bunu yapmak sizi daha mutlu edebilir.
- Sponsorluklar için ilgilenecek kurum ve/ya kişi ve topluluklara sunun.
- Genelde sosyal, kültürel ve etnik konulardaki projeler iş yapabilir. Konsolosluk vs irtibata geçip yurtdışında serginizin açılması konusunda destek isteyebilirsiniz.
——– Örnek Proje Bildirgesi/Beyanı:———-
“Tekerlekli Tek Tasima Araci”
Büyükada’nın tekerlekli tek taşıma aracı faytonlar. Yazın sıcağından ve şehrin kalabalığından bunalan İstanbulluların fayton sefaları…
Istanbul mimarisinin en ozgun orneklerini bulabilecegimiz ada koskleri ve sokaklari arasinda kosturan faytonlar ve faytoncularin dunyasi…
Gelisen teknoloji ve degisen yasa bicimi ile gunumuzde artik nostalji araci haline gelen faytonlar…
Sonbahar ve Kış geldiğinde, ada sakinlerinin ve sevdalılarının yavaş yavaş terk ettiği Büyük Ada’da seyrek de olsa atların ayak sesleri ve faytonların tıngırtısı duyulur sadece. Faytoncular için yaşam Fayton Meydanı’nda kahvelerde çay ve simit eşliğinde sohbetlerle yolcu beklemeye dönüşür. Fayton Meydanı, adada faytona binecek yolcuların ilk durağıdır, faytoncuların, nalbantların, tedarikçilerinin, samanlarda büyük bir iştahla tane arayan güvercinlerin… dünyası’dır.
Mevsimsel olarak çalışan faytoncular, atların bulunduğu ahırlarda yatar çoğunlukla. Ahırların bulunduğu Maden’i yuva yapmışlardır kimileri, burada kalır, burada yer içerler ve eğlenirler akşamları.
Adanın eski çöplük alanına (Maden) kurulan ahırlar yağmur yağdığında çamur deryasına dönerek yaşamı zorlaşır. Şimdilerde yeni yerlerine geçme bekleyişinde olan faytoncular için yeni bir dönemin başlayacağı muhakkak gibi görünüyor…
——— Örnek Proje Planı:———–
- Projenin Adı: Tekerlekli Tek Tasima Araci
- Çeken kim(ler): Vedat Konyali / Salih Zeki Ilban
- Neden: Kaybolmakta Olan Meslek, gunimuzdeki nadir orneklerden yasam gercekleri ile aktarimi.
- Ne Konuyu fotoğraflarken hangi olaylar-durumlar-haller çekilecek?: Arka Planda kendi yasamlari, Fayton Meydaninda Musteri ve yan sektorleri, Adanin icerisindeki konumu, Faytiola gezmek neye benzer? Mevsimsel degisikliklerde Faytoncularin durumu, Sorunlar.
- Nerede: Fayton Meydani, Maden (eski ahirlar ve yasam), Park alani (yeni yerlesimve ahirlar) , Ada ici yollarda.
- Ne zaman: Her Mevsim (ozellikle yuksek ve dusuk sezon), gunluk arka plan yasamda sabah ve aksam saatleri. Yolcular adaya gelip kuyduk olusturunca, Gun icinde diger sektorler.
- Nasıl: Kullanılacak fotoğraf makinesinin / Lens diger ekipman ve Malzeme: EOS 5D,16-35, 28-135 ve 70-200mm Lens, Yuksek kapasite hafiza kartlari, Storage Unit, Polarize Filtre, ic mekan icin flas.
- Tahmini Süre: 1 Yil.
- Hedefler: Ortaya çıkacak ürünleri nasıl değerlendirmeyi düşünüyorsunuz. Sergi (Buyukada da, Istanbulda ve TR nin degisik yerlerinde), Yurtdisinda, Album, WEB Sergi.
- Bütçe:
- İzinler:
——— Örnek Proje Çekim Planı:——–
Projenin Adı: Tekerlekli Tek Taşıma Aracı
Fotoğrafçı: Çekim Yapacak Fotoğrafçılar,
Konunun Görselliği: Faytoncularin iş ve arka plan yasam dunyası ve mekanlar, Atlar, Fayton işinin döndüğü Fayton Meydanı ve bu meydanın etrafındaki dünya (nalbant, kahveler, yemci, kule sorumlusu…) Akşam servisten dönen atların çözümü, yemek yeme, kahvede sosyal ortam. Sabah Uyanış ve sıradan işler, kahvaltı. Sabah vapurun gelişi ile Fayton Kuyruğu ve meydanın hareketlenmesi, Adada gezinen faytonlar. Fayton Park Alanı, fayton tamircisi…
Çekim Planı:
Genel Plan: Fayton Meydaninin Kuleden genel goruntuleri. Maden alaninin yamactan cekimi. Fayton Park alaninin tepedeki asfalt yoldan cekimi.
Orta Plan: Faytoncunun yem almasi, atlara yem vermesi ve sulamasi, faytoncularin birbirleri ile iliskileri, Kahvehanelere oturup musteri bekleyen faytoncular, siraya gecirme konusunda kule sorumlusu calisma mekani, sirada bekleyen-yolcu alan-dolastiran faytoncular, nalbant isini yaparken.
Yakın Plan: Kirbac-At-Plaka ve sus kombinasyonu, at ayaklari- tekerlekler-insan ayaklari, guvercin ve yem torbalari, arabaci portreleri
Detay Plan: Ayak basma yeri, oturaklar, kenar susleri, nal, ayna ve yansimasi.
